Wartość rynku zamówień publicznych z roku na rok sukcesywnie wzrasta, co oczywiście świadczy o znacznym jego rozwoju. Poniżej przeanalizuję najistotniejsze elementy, które powinny zachęcić wykonawców do aktywnego uczestnictwa w tym rynku.
Wartość rynku zamówień publicznych realizowanych z zastosowaniem przepisów ustawy Prawo Zamówień Publicznych (dalej: Pzp) w roku 2022 wyniosła ok. 274,8 mld zł, co w porównaniu do roku poprzedniego daje wzrost o ok. 49%. Jest to jeden z większych wzrostów w ostatnim dziesięcioleciu.
Rozkład geograficzny udzielonych zamówień
Z rozkładu geograficznego udzielonych zamówień publicznych w Polsce w 2022 roku wynika, iż najwięcej udzielono ich w województwie mazowieckim w liczbie 27 734 o wartości 99 831 184 829,97 zł, zaś najmniej – tylko 3 388 o wartości 4 748 976 022,30 zł w województwie lubuskim. Co może bezsprzecznie zasugerować wykonawcom, w którym województwie jest większa szansa na zdobycie kontraktu.
Wielkość całego rynku
Dane Urzędu Zamówień Publicznych wskazują, iż przybliżona wartość rynku zamówień publicznych w 2022 roku, obejmująca zarówno zamówienia udzielone w ramach procedur opisanych w Pzp jak i te, udzielone na podstawie ustawowych włączeń wyniosła łącznie 698,3 mld zł, co stanowi ponad dwukrotny wzrost w stosunku do roku poprzedniego (2021 r. – 297,8 mld zł).
Struktura rynku
Struktura rynku zamówień publicznych na przestrzeni ostatnich czterech lat mniej więcej dzieli się po równo między dostawy, usługi i roboty budowlane, w 2022 r. roboty budowlane stanowiły 34% wszystkich zamówień dostawy 37% oraz usługi 29%.
Wyłączenia stosowania ustawy Pzp w 2022r.
W 2022 r. nadal obowiązywały przepisy dotyczące przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem Covid-19, które zwalniały ze stosowania przepisów Ustawy Pzp zamówienia, których przedmiotem były towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania Covid-19. Z danych będących w posiadaniu Urzędu Zamówień Publicznych wynika, iż 856 zamówień dotyczyło właśnie takich zamówień, co stanowiło wartość 270 mln zł.
W 2022 r. w związku z agresją Rosji na Ukrainę polski ustawodawca w Ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym tego państwa również przewidział wyłączenia z obowiązku stosowania Ustawy Pzp do zamówień udzielanych właśnie na tej podstawie. Takich właśnie zamówień w 2022 r. było 7 069 na łączną wartość ok 1 mld zł.
Najczęściej stosowane tryby
Nie będzie niespodzianką informacja, iż najczęściej używane tryby postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w 2022 r. to tryby konkurencyjne. W zamówieniach o wartości poniżej progu unijnego najczęściej stosowanym trybem był tryb podstawowy, o którym mowa w art. 275 pkt 1 ustawy Pzp, stanowił on 90% wszystkich zamówień. W przypadku postępowań powyżej progu unijnego Zamawiający w ponad 88% zamówień skorzystali z tryby przetargu nieograniczonego.
Czas trwania postępowań
Czas trwania postępowań przetargowych, których wartość jest mniejsza niż progi unijne to średnio 40 dni, zaś postępowań, których wartość jest równa lub większa niż progi unijne to 92 dni.
Kryteria oceny ofert
Zamawiający w 2022 r. w ponad połowie postępowań przetargowych wskazali jako kryterium oceny ofert cenę wraz z innymi dodatkowymi kryteriami. W postępowaniach poniżej progów unijnych miało to miejsce w 80% wszystkich postępowań, zaś w postępowaniach, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne w 61% zamówień. Najczęściej stosowanymi „innymi” kryteriami były kryteria związane z warunkami gwarancji bądź rękojmi oraz termin realizacji zamówienia.
Konkurencyjność
W 2022 roku w zamówieniach o wartości poniżej progów unijnych składano średnio 2,43 oferty do jednego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. W 42% postepowań złożono jedną lub zero ofert. W postępowaniach o wartości równiej lub przekraczającej progi unijne złożono średnio 2,18 oferty do każdego postępowania przetargowego. W 52% tych zamówień złożono tylko jedną ofertą. Tak niska średnia ilość złożonych ofert świadczy o niskiej konkurencyjności na rynku zamówień publicznych, a co za tym idzie naprawdę dużej szansie na zdobycie kontraktu.
Polski wykonawca na rynku europejskim
W 2022 r. oferty polskich przedsiębiorców były wybrane w 114 postępowaniach na europejskim rynku zamówień publicznych. Najwięcej zamówień udzielono w Czechach (26), Niemczech (14) oraz Luksemburgu(9). Zamówienia realizowane przez polskich wykonawców to głównie usługi inżynieryjne i budowlane, reklamowe i marketingowe, tłumaczenia oraz doradcze. Znajdziemy wśród nich również dostawy autobusów, pojazdów specjalnych oraz taborów kolejowych i tramwajowych.
Firmy zagraniczne na rynku polskim
Z danych posiadanym przez Urząd Zamówień Publicznych wynika iż w 2022 roku udzielono 806 zamówień podmiotom spoza Polski, najwięcej zamówień pozyskali Niemcy (222), Węgry (137) oraz Czesi (77) i były to przede wszystkim zamówienia na dostawy sprzętu medycznego, lekarstw i odczynników.
Analizując wskazane wyżej dane możemy zauważyć, iż pomimo znacznego wzrostu wartości udzielonych zamówień publicznych konkurencyjność utrzymała się na podobnym poziomie w stosunku do roku poprzedniego. Pomimo wielu działań edukacyjnych Urzędu Zamówień Publicznych mających na celu zachęcenie wykonawców z sektora MSP do uczestnictwa w postępowaniach przetargowych tej konkurencyjności nie udało się zwiększyć. Ponadto, można prognozować, iż może ona ulec jeszcze zmniejszeniu z uwagi na odpływ/powrót pracowników z Ukrainy do swojego kraju w celu jego odbudowy. Urząd jednak nie ustaje w swoich działaniach na rzecz aktywacji i zwiększenia zainteresowania polskich przedsiębiorców rynkiem zamówień publicznych.
